Documenten
Vind hier jouw benodigde informatie
WODC-rapport November 2025: Wat hen beweegt
Lees verder
Wat hen beweegt. Onderzoek naar factoren van overlastgevend en crimineel gedrag van COA-bewoners. WODC-rapport 3473; 3 november 2025.
​
Het WODC is het onafhankelijke Kennisinstituut voor de rechtsstaat en valt onder het ministerie van Justitie en Veiligheid.
​
Onderzoek in opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoeks- en Datacentrum (WODC; rapport 3743, 2025) laat zien welke factoren overlast en crimineel gedrag van COA-bewoners buiten de COA opvanglocaties veroorzaken. Naast de asielzoeker zelf, bestaan er op landelijk en gemeentelijk niveau veel factoren die overlast en criminaliteit juist aanjagen. Het geheel aan factoren versterkt elkaar.
​
De belangrijke bevinding van de onderzoekers is dat op lokaal niveau, gemeentes een belangrijke rol spelen in de aanpak en het voorkomen van overlast en criminaliteit. Opvallend is de onwetendheid hierover bij gemeentemedewerkers.
Zo ontstaat er meer overlast en criminaliteit van COA-bewoners wanneer er sprake is van:
-
Concentratie van bepaalde groepen COA bewoners (uitsluitend jonge mannen, zoals AMV’s, asielzoekers in procedures (POA-locaties) of zonder verblijfsstatus)
-
Overbezetting naar gemeentegrootte (221 AMV i.p.v. 19 AMV volgens de Spreidingsweg)
-
Grote opvanglocaties: ‘campisation’ ofwel ‘AMV-kazernes’
-
Massaliteit geeft minder sociale binding en anonimiteit: ‘niet gezien worden’ en geen verbinding van COA-bewoner met de woonplaats
-
Handelingsverlegenheid bij grote organisaties
-
Gebrek aan of ontbreken van passende psychische en GGZ zorg
-
Ontbreken van dagbesteding (bij school: ná schooltijd, weekenden en vakanties)
-
Gemis aan strikte handhaving buiten de opvanglocatie
-
Geen vroegtijdig en constructief overleg aangaan met ondernemers en burgers
​
Ook geeft het rapport duidelijk aan dat overlast en criminaliteit aan de voorkant voorkomen moet worden (= preventief beleid) in plaats van het achteraf blussen van brandjes (= repressief beleid met “escalatieladders”). Preventief beleid dus en niet pas optreden wanneer overlast en incidenten al hebben plaatsgevonden (repressief beleid).
​
De belangrijkste instrumenten voor de gemeente om overlast en criminaliteit te voorkomen:
-
Geen grote, kampachtige locaties met concentratie van specifieke bewonersgroepen (AMV)
-
Hoeveelheid COA-bewoners passend bij de draagkracht van de gemeente
-
Beschikbaarheid van (specialistische) GGZ-zorg
-
Dagbesteding na school en werk; óók in weekends en vakanties
-
Voldoende capaciteit en zichtbaar toezicht door politie en/of wijkagenten
-
‘Lik op stuk’ beleid bij overlast en criminaliteit (juist geen gedoogbeleid)
-
Stimuleren van aangifte bereidheid bij omwonenden en ondernemers (juist niet ontmoedigen)
-
Vanaf de initiële planning voor een COA-opvanglocatie tot met de operationele uitvoering van de opvanglocatie alle relevante partijen betrekken (niet buitensluiten en niet informeren achteraf of manipuleren van informatie; geen besluitvorming achter gesloten deuren).
-
De overlast en criminaliteit neemt af en is sneller opgelost wanneer de gemeente in lokale overlegstructuren van COA, (wijk)agenten vanaf het begin ook de inwoners en ondernemers betrekt. Investeren in deze lokale overlegstructuren waar naast COA en politie ook bewoners en ondernemers deel uit maken is zeer zinvol en werkt preventief.
Infographic bij WODC-rapport 3473 ‘Wat hen beweegt’ 3 november 2025
Factoren die bijdragen aan overlast en criminaliteit buiten COA-opvanglocaties.
​
Het WODC is het onafhankelijke Kennisinstituut voor de rechtsstaat en valt onder het ministerie van Justitie en Veiligheid.
​
Er is een overzichtelijke infographic gemaakt welke factoren ten grondslag liggen aan verschillende vormen van overlast en crimineel gedrag door COA-bewoners buiten de opvanglocatie (WODC-rapport 3473: Wat hen beweegt, 2025). In de infographic worden ze beknopt kort op een rij gezet.
​
De onderzoekers maken een onderverdeling naar factoren op landelijk, lokaal en individueel niveau, die elkaar deels kunnen beïnvloeden. De factoren op landelijk (de inrichting van de asiel- en opvangprocedure) en lokaal niveau (o.a. relatie met de omgeving) zijn daarbij medebepalend voor de drijfveren op het individuele niveau (en vice versa).
​
Wat nog kan worden toegevoegd is dat niet alleen jonge leeftijd van de COA-bewoners bijdraagt aan overlast en criminaliteit buiten de opvanglocaties, maar ook het feit dat deze bewoners man zijn. Jonge mannelijke AMV’s (Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen) geven de meeste overlast en criminaliteit; des te opmerkelijker dat er voor AMV’s geen aparte maatregelen zijn om hun overlastgevend gedrag te voorkomen of aan te pakken.
​
​
WODC-rapport September 2023: I have nothing to lose
Lees verder
‘Ik heb niets te verliezen.’ Rondreizende alleenstaande minderjarige vreemdelingen in Europa
(I have nothing to lose. Nomadic unaccompanied minors in Europe)
Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum (WODC), september 2023.
Het WODC is het onafhankelijke Kennisinstituut voor de rechtsstaat en valt onder het ministerie
van Justitie en Veiligheid.
Alleenstaande minderjarigen vreemdelingen (AMV’s) uit veilige landen hebben een slechte
uitgangspositie: ze komen veelal uit (zeer) sociaal-economisch achtergestelde gezinnen, waarin
geweld, misbruik en drugsmisbruik voorkomen. Ze willen in Europa snel geld verdienen. Zij zijn vaak
betrokken bij criminele activiteiten. Zij zien het als een overlevingsstrategie om geld te verdienen.
Onderzoek door het WODC laat zien dat AMV’s uit veilige landen in Nederland last hebben van
psychische problemen. Vaak kampen ze met (ernstig) middelengebruik en verslaving (gebruik van
medicijnen Rivotril en Lyrica als drugs). Daarnaast hebben ze ernstige gedragsproblemen waardoor
incidenten ontstaan binnen en buiten opvangcentra, zoals vechtpartijen, geweld en zelf-
beschadigend gedrag. Bovendien zijn deze AMV’s vaak betrokken bij criminele activiteiten en
criminele netwerken. Vaak zijn zij zowel dader als slachtoffer.
De problemen onder AMV’s uit veilige landen komen voort uit de ongunstige gezinssituatie in het
land van herkomst. Deze problemen nemen toe tijdens hun doorreis naar Nederland.
WODC-rapport, juni 2025
Lees verder
Op 23 juni 2025 publiceerde het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) van de Rijksoverheid een rapport met zorgwekkende cijfers over incidenten en misdrijven gepleegd door Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen (AMV’s) in de periode 2017–2024. Uit het onderzoek blijkt dat het aantal incidenten onder deze groep de afgelopen jaren sterk is toegenomen, met name onder jongeren van 16 en 17 jaar.
De belangrijkste bevindingen uit het rapport zijn:
-
34% van de AMV’s was in 2024 betrokken bij één of meer agressie- of geweldsincidenten, tegenover 10% bij niet-AMV’s.
-
Het aandeel COA-verdachten steeg van 11% in 2023 naar 23% in 2024, vrijwel volledig toe te schrijven aan 16- en 17-jarigen.
-
De meest voorkomende misdrijven zijn winkeldiefstal, inbraak, mishandeling en bedreiging.
-
De incidenten vinden grotendeels plaats buiten COA-opvanglocaties en ISK-scholen, met name in winkelgebieden en dorpscentra.
Volgens het WODC is het aannemelijk dat grootschalige opvang van AMV’s binnen gemeenten zal leiden tot:
-
een toename van winkeldiefstallen en inbraken;
-
meer bedreigingen en geweldsincidenten;
-
en een verslechtering van veiligheid, leefbaarheid en welzijn in de directe omgeving.
De conclusies van het rapport maken duidelijk dat kleinschalige, goed begeleide opvang van AMV’s essentieel is om overlast en risico’s te beperken en de kans op integratie te vergroten.
WODC rapport Incidenten en misdrijven op en rond COA-locaties,
september 2022
Lees verder
Incidenten en misdrijven op en rond COA-locaties. Een duiding van COA- en politiecijfers
over de periode 2018-2019. Onderzoek in opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en
Datacentrum (WODC), september 2022
Het WODC is het onafhankelijke Kennisinstituut voor de rechtsstaat en valt onder het ministerie
van Justitie en Veiligheid.
De stijging van het aantal misdrijven in het peiljaar 2019 voor asielzoekers die op enig moment
op een COA-locatie hebben gewoond, heeft voor een groot deel betrekking op winkel- en overige
diefstallen. Deze toename heeft betrekking op misdrijven die buiten COA-locaties worden ge-
pleegd. Een belangrijk deel van deze stijging moet worden toegeschreven aan (veelplegende)
asielzoekers uit Algerije en Marokko (jonge, alleenstaande mannen).
Getallen en begrippen rondom AMV, Spreidingswet en ISK-school, maart 2025
Lees verder
In dit document krijgen B&W en Raadsleden informatie over de keuze die zij willen
maken. Welke gevolgen dit heeft voor de AMV en de burgers van Bronckhorst.
Er worden veel vragen gesteld die tot heden door de Gemeente Bronckhorst niet of
onvoldoende beantwoord worden.
In het document hiernaast kunt u informatie vinden over:
-
Wie zijn “Alleenstaande Minderjarige Vluchtelingen” (AMV’s)?
-
Waarom AMV’s kleinschalige opvang nodig hebben.
-
Waarom AMV’s verschillen van Oekraïnse vluchtelingen.
-
Wat de spreidingswet en asielopvang betekent voor Bronckhorst en de Achterhoek
-
Wat is precies een ISK-school?
-
Waarom een ISK-school met uitsluitend mannelijke AMV’s het veel moeilijker maakt
-
voor AMV om goed te integreren in de samenleving.
-
Oproep aan de Gemeente Bronckhorst om de juiste keuze te maken.
-
Waarom de Gemeente Bronckhorst verantwoordelijk is voor de keuzes die zij maken.
Rapport van het Ministerie van Binnenlandse Zaken over AMV, november 2018
Lees verder
Het rapport “Evaluatie nieuw opvangmodel alleenstaande minderjarige vreemdelingen” beschrijft hoe het verblijf van AMV’s (Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen) in Nederland zou moeten worden ingericht: kleinschalig, begeleid en gericht op integratie.
De Rijksoverheid onderscheidt daarbij twee opvangvormen:
-
KWG (Kinderwoongroepen):
Jongeren van 15 tot en met 17 jaar verblijven in groepen van maximaal 12 personen in een woonwijk.
De 24-uurs begeleiding wordt verzorgd door mentoren van professionele jeugdzorginstellingen die door Nidos zijn gecontracteerd. -
KWE (Kleine Wooneenheden):
Jongeren van 15 tot en met 17 jaar die al meer zelfstandigheid hebben, worden geplaatst in groepen van maximaal 4 personen, meestal in een eengezinswoning binnen een woonwijk.
Ook hier is begeleiding aanwezig, maar met meer ruimte voor persoonlijke ontwikkeling en integratie.
Uit dit opvangmodel blijkt duidelijk dat Nederland kiest voor menselijke, kleinschalige opvang met nadruk op zorg, veiligheid en integratie in de samenleving.
Toch is van deze benadering in de gemeente Bronckhorst niets terug te vinden.
In geen enkel gemeentelijk rapport wordt gesproken over KWG’s of KWE’s.
In plaats daarvan kiest Bronckhorst voor grootschalige nieuwbouwlocaties — kazernes met minimaal 80 jongeren per locatie.
Deze aanpak staat haaks op het landelijke beleid en zal, zoals ook blijkt uit het WODC-rapport van juni 2025, voorspelbaar leiden tot ongewenste groepsvorming, met alle negatieve gevolgen van dien voor zowel de jongeren zelf als voor de lokale gemeenschap.
Uitleg over de Spreidingswet, januari 2024
Lees verder
De Spreidingswet, die op 31 januari 2024 in werking trad, is ontwikkeld om te zorgen voor een evenwichtige verdeling van asielzoekers over alle Nederlandse gemeenten.
Bij deze verdeling is zorgvuldig gekeken naar de draagkracht van gemeenten op basis van sociaal-economische factoren zoals inwonertal, werkgelegenheid, beschikbare voorzieningen en woonruimte.
Binnen de wet wordt speciale aandacht besteed aan de groep Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen (AMV’s) — jonge vluchtelingen van 15 tot 18 jaar zonder ouderlijke begeleiding.
Deze jongeren vormen een kwetsbare en complexe doelgroep, die extra begeleiding nodig heeft in kleine groepen van 8 tot 10 personen.
Uit onderzoek blijkt echter dat opvang in grotere groepen (vanaf 12 tot 20 jongeren, en zeker bij 30 of meer) leidt tot overlast, groepsvorming en conflicten.
Daarom adviseert de wet nadrukkelijk kleinschalige opvang.
Toch heeft de gemeente Bronckhorst ervoor gekozen om uitsluitend 221 AMV’s op te vangen — allemaal in groepen van 80 of meer.
Volgens het WODC-rapport (juni 2025) vormt juist deze grootschaligheid de basis voor veel van de huidige problemen, waaronder overlast, spanningen en gebrek aan integratie.
Vragenlijst-onderzoek naar opvang AMV’s in Bronckhorst, februari 2025
​
Op 20 februari 2025 presenteerden inwoners van Vorden het onderzoeksrapport Bezint eer gij begint aan de burgemeester, wethouders en raadsleden van de Gemeente Bronckhorst, voorafgaand aan de raadsvergadering in het gemeentehuis te Hengelo (Gelderland). In het rapport waarschuwen burgers voor een ontwrichte samenleving en ontraden zij de grootschalige opvang en het ISK-onderwijs voor alleenstaande minderjarige vluchtelingen (AMV’s).
Burgers benadrukken dat inwoners inspraak moeten hebben bij besluiten van het gemeentebestuur. Toch besloot de gemeente om uitsluitend 240 AMV’s op te nemen, zonder inhoudelijke argumenten en zonder de bevolking te raadplegen. Dat wordt gezien als een ernstige nalatigheid.
Omdat inspraak ontbrak, hebben inwoners zelf een zorgvuldig en transparant draagvlakonderzoek uitgevoerd. De resultaten laten zien dat er geen maatschappelijk draagvlak bestaat voor de huidige plannen:
-
84% van de inwoners is tegen de opvang van uitsluitend 240 AMV’s;
-
87% is tegen een opvanglocatie voor 80 AMV’s;
-
85% is tegen een grote ISK-school (240–264 leerlingen) in Vorden;
-
80% wil woningbouw op de geplande ISK-locatie aan Het Hoge;
-
75% vindt dat de gemeente de veiligheid van burgers niet serieus neemt.
Daarnaast hekelen veel burgers de gesloten bestuurscultuur binnen de Gemeente Bronckhorst.
Het rapport concludeert dat er geen draagvlak is voor de opvang van uitsluitend 221 tot 240 AMV’s, maar dat er wel steun is voor kleinschalige opvang. Burgers waarschuwen dat grootschalige opvang en onderwijs voor AMV’s op één locatie negatieve gevolgen heeft voor de AMV’s zelf, de burgerij, ondernemers, veiligheid en leefbaarheid. Volgens het Rijk kan een kleine gemeente als Bronckhorst de opvang van 240 AMV’s bovendien niet verantwoord dragen.
Wanneer de gemeente haar plannen toch doorzet, legt zij een onevenredig zware last op haar inwoners en riskeert zij de ontwrichting van de samenleving waarvoor zij juist verantwoordelijk is. De vraag rijst dan of dit nog valt onder behoorlijk bestuur.
Lees verder
Wie wint en wie verliest bij opvang van 221 AMV’s in Bronckhorst? CEBEON rapport, oktober 2024
Lees verder
Wat betekenen 221 AMV in de Gemeente Bronckhorst voor bewoners, winkeliers,
ondernemers en gemeente?
Daar is onderzoek naar gedaan. De maatschappelijke kosten en baten van een asielcomplex
zijn in 2024 voor de Gemeente Westerwolde berekend. Het rapport kunt u hiernaast vinden.
Wat kunnen we daarvan leren in Bronckhorst?
Omdat Bronckhorst zeer grote aantallen AMV’s gaat opnemen, vergelijkbaar met
Westerwolde (Ter Apel), kunnen de uitkomsten van het onderzoek naar Bronkhorst worden
vertaald, omdat AMV verreweg de meeste overlast geven.
​
Door de overlast:
53% van de ouders laat hun kinderen buiten het dorp naar school gaan of overweegt dat
50% van de inwoners doet boodschappen elders
33% van de inwoners heeft schade geleden.
-> ondernemers in centrum ondervinden nadeel van de massaliteit en overlast
-> winkeliers kampen met omzetderving doordat klanten wegblijven
-> impact raakt deel ondernemers ook privé (beperkte mogelijkheden voor extra
investeringen en schade op te vangen leidt tot financiële problemen).
Conclusie CEBEON-rapport:
Bewoners, winkeliers en ondernemers zijn de verliezers van grote aantallen AMV in een
gemeente. Er is maar één winnaar. Dat is de gemeente zelf. De gemeente is de enige die
verdient aan de opvang van AMV.
